Στεφανιαία νόσος
Αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτων παγκοσμίως. Οφείλεται στην σταδιακή δημιουργία αθηρωματικών πλακών στις στεφανιαίες αρτηρίες (αρτηρίες της καρδιάς) και την δημιουργία στενώσεων. Η ρήξη μιας τέτοιας πλάκας μπορεί να οδηγήσει σε οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή ασταθή στηθάγχη, ενώ μια προοδευτική στένωση μπορεί να προκαλέσει σταθερή στηθάγχη.
Η στεφανιαία νόσος αποτελεί βασική αιτία αιφνίδιων θανάτων, αρρυθμιών και καρδιακής ανεπάρκειας.
Προδιαθεσικοί παράγοντες
Υπάρχουν παράγοντες που η παρουσία τους σε κάποιο άτομο αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου αλλά και μειώνει την ηλικία στην οποία αυτή θα παρουσιαστεί.
Κλασικοί παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής
- Κάπνισμα
- Αρτηριακή υπέρταση
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Δυσλιπιδαιμία
- Καθιστική ζωή
- Άγχος
- Κληρονομικότητα
- Ηλικία
- Φύλλο
Η συνύπαρξη πολλαπλών από τους παραπάνω παράγοντες αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο σε κάποιο άτομο. Βλέπουμε πως ενώ κάποιοι παράγοντες είναι μη τροποποιήσιμοι ( η ηλικία, το φύλλο, η κληρονομικότητα), η πλειοψηφία τους με κατάλληλες τακτικές μπορεί να ελεγχθεί.
Αυτό αποτελεί και τον βασικό στόχο του ιατρού – την πρόληψη .
Εκτίμηση καρδιαγγειακού κινδύνου
Η ιατρική μας παρέχει εργαλεία βασισμένα σε στατιστικά μοντέλα και σταθμισμένα για κάθε χώρα που μπορούν να εκτιμήσουν τον κίνδυνο που διατρέχει κάποιος να υποστεί στο μέλλον κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο. Τα εργαλεία αυτά δεν υποκαθιστούν την κρίση του ιατρού αλλά λειτουργούν υποβοηθητικά ώστε να αναγνωριστούν άτομα που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο και να γίνουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις.
Συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου
- Πόνος στο στήθος. Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα το οποίο τυπικά περιγράφεται ως βάρος, πίεση ή κάψιμο στο στήθος – ενδεχομένως με αντανάκλαση στον λαιμό, στην ράχη, στα άνω άκρα ή στο επιγάστριο. Μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, εφίδρωση, ζάλη. Τυπικά ξεκινά με την κόπωση και υποχωρεί με την ανάπαυση αλλά μπορεί να είναι και συνεχής.
- Δύσπνοια ιδίως κατά την κόπωση. Κάποιες φορές αντί για πόνο ο ασθενής αισθάνεται δύσπνοια (ισοδύναμο στηθάγχης).
- Αίσθημα παλμών. Η ισχαιμία μπορεί να πυροδοτεί αρρυθμίες που γίνονται αντιληπτές από τον ασθενή χωρία να υπάρχει ο τυπικός πόνος.
- Άτυπα ενοχλήματα. Ορισμένες φορές ο πόνος μπορεί να είναι νυγμώδης (εντοπισμένος και διαξιφιστικός), να εντοπίζεται σε μη τυπικά σημεία και η διάρκεια του να ποικίλλει.
- Ασυμπτωματική. Ακόμα και σε περιπτώσεις σοβαρών στενώσεων κάποιες φορές δεν υπάρχουν συμπτώματα – ιδίως σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ή ηλικιωμένους.
- Καρδιακή ανεπάρκεια. Είναι σύνδρομο που οφείλεται στην έκπτωση της λειτουργικότητας της καρδιάς λόγω σοβαρής ισχαιμίας από την παρουσία σημαντικών στενώσεων.
- Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος. Αποτελεί την πιο δραματική εκδήλωση της νόσου και δυστυχώς είναι πιο συχνή σε νέα άτομα .
Διάγνωση της στεφανιαίας νόσου
Ανάλογα με την κρίση του ιατρού αλλά και τα χαρακτηριστικά του ασθενή μία ή περισσότερες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν για την διάγνωση της στεφανιαίας νόσου.
Το ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας, το υπερηχογράφημα καρδιάς και η δοκιμασία κοπώσεως αποτελούν πολύτιμα εργαλεία του ιατρού για την πρώιμη ανίχνευση της νόσου.
Πολλές φορές χρειάζονται επιπρόσθετες εξετάσεις όπως το σπινθηρογράφημα αιματώσεως μυοκαρδίου ( θάλλιο καρδιάς), η δυναμική ηχοκαρδιογραφία αντίθεσης ( stress echo), η αξονική στεφανιογραφία και βεβαίως η κλασική στεφανιογραφία που θεωρείται η εξέταση που πέραν κάθε αμφιβολίας θέτει την διάγνωση ( Gold standard).
Αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου
1.Τροποποίηση παραγόντων κινδύνου
Βασικότατο στοιχείο για την καλοήθη πορεία της νόσου αποτελεί η σωστή συνεργασία ιατρού – ασθενή ώστε να τροποποιηθούν οι παράγοντες κινδύνου.
Η διακοπή του καπνίσματος , η έναρξη φυσικής δραστηριότητας, η απώλεια κιλών, η σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως του σακχάρου και των λιπιδίων, η ρύθμιση του στρες, η βελτίωση του ύπνου – όλα αποτελούν παράγοντες που συνδυαστικά θα μας δώσουν την καλύτερη δυνατή έκβαση.
- Φαρμακευτική αγωγή
Πέραν των ανωτέρω, σημαντική θέση κατέχει η εξατομικευμένη επιλογή της βέλτιστης φαρμακευτικής αγωγής που θα βελτιώσει τυχόν συμπτώματα του ασθενούς και θα τον προφυλάξει από τυχόν μελλοντικά συμβάματα.
- Επεμβατική θεραπεία
Η επεμβατική αντιμετώπιση της νόσου είναι πολλές φορές απαραίτητη. Εφόσον με την στεφανιογραφία έχει αποσαφηνιστεί η τοποθεσία και βαρύτητα των στενώσεων, αποφασίζεται η βέλτιστη αντιμετώπιση. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η διάνοιξη των στενώσεων είναι εφικτή με την διαδικασία της αγγειοπλαστικής με τοποθέτηση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης – stent. Σε κάποιες περιπτώσεις η αγγειοπλαστική κρίνεται επικίνδυνη, ανέφικτη ή πως δεν θα παρέχει το βέλτιστο αποτέλεσμα μελλοντικά, οπότε και ο ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο για να υποβληθεί στην κλασική αορτοστεφανιαία παράκαμψη – εγχείρηση ανοικτής καρδιάς.